چالش همکاری هستهای ایران وارد فاز تازه شد؟ از هشدار گروسی به تهران تا ورود مکرون به بازی | قالیباف قانون تعلیق همکاری با آژانس را ابلاغ کرد
رویداد۲۴| رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، با لحنی تند خطاب به تهران هشدار داده که همکاری با آژانس نه یک «امکان»، بلکه «یک الزام» بر اساس تعهدات پادمانی ایران است. این اظهارات در شرایطی مطرح میشود که تهران هم اعتمادی به آژانس و شخص گروسی ندارد. از یک طرف اظهارات اخیر عباس عراقچی درباره احتمال بازنگری در نظارتها و از طرف دیگر ابلاغ قانون تعلیق همکاریهای هستهای با آژانس بینالمللی انرژی اتمی که از سوی مجلس انجام شد؛ این وضعیت چشمانداز همکاری ایران و آژانس را بیش از همیشه مبهم کرده است.
«نظارت با مدیریت ایران»؛ همکاری به شرطها و شروطها؟
پس از حملات اخیر آمریکا به تأسیسات هستهای ایران و جنگ ۱۲ روزه ایران و واسرائیل، تهران اعلام کرده که آماده همکاری با آژانس است، اما نه در قالب گذشته. بر اساس گزارشهای منتشرشده، ایران در حال بازنویسی شیوه نظارتهاست و قصد دارد با چارچوبی محدود و کنترلشده اجازه ادامه بازرسیها را بدهد.
این مدل همکاری، بهزعم تهران نوعی بازگشت مشروط به دیپلماسی است، اما از نگاه آژانس، نقض جدی تعهدات پادمانی محسوب میشود. از همین رو گروسی تاکید کرده که «همکاری ایران با آژانس یک انتخاب داوطلبانه نیست. این همکاری ریشه در تعهدات حقوقی دارد.»
ماکرون وارد میشود؛ دیپلماسی اروپایی در حمایت از آژانس
همزمان با این هشدار، رئیسجمهور فرانسه، امانوئل ماکرون، در دیدار با گروسی در کاخ الیزه بر ضرورت بازگشت فوری آژانس به تأسیسات ایران تأکید کرد و گفت: «نقش آژانس در امنیت هستهای جهانی حیاتی است و باید فضا برای انجام کامل مأموریتهای آن در ایران فراهم شود.»
این موضعگیری نشانهای از ورود اروپا به خط اول حمایت از آژانس و تلاشی برای ترمیم فضای تخریبشده همکاری ایران با جامعه بینالملل است.
طرح تعلیق همکاری با آژانس روی میز است
در ایران، اما همزمان با این تحرکات دیپلماتیک، طرحی در مجلس شورای اسلامی برای تعلیق همکاری با آژانس مطرح شد. قالیباف همین امروز این قانون را طی نامه ای به رئیس جمهور ابلاغ کرد. قانونی که بهوضوح در تضاد با انتظارات گروسی و کشورهای اروپایی قرار دارد.
منتقدان میگویند این رویکرد نه تنها به منزله خروج عملی از نظارت بینالمللی است، بلکه میتواند زمینهساز ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای حکام یا حتی شورای امنیت باشد.
ایران در بزنگاه تصمیم؛ بازگشت به تعامل یا آغاز انزوا؟
با وجود این رویکرد مجلس، دولت همچنان بر حفظ همکاری محدود با آژانس تأکید دارد. مقامات سازمان انرژی اتمی گفتهاند که مسیر فنی ادامه خواهد یافت و ایران از حقوق قانونی خود کوتاه نخواهد آمد. اما همه شواهد حاکی از آن است که سطح همکاریها از حالت استاندارد خارج شده و آژانس با محدودیتهای جدی در دسترسی، بازرسی و جمعآوری داده مواجه است.
ایران و آژانس در آستانه در تقابل علنی؟
همکاری ایران و آژانس در آستانه یک تقابل علنی قرار گرفته است. از یکسو مدیرکل آژانس هشدار میدهد که عدم همکاری ایران پیامدهای جدی خواهد داشت، از سوی دیگر طرح تعلیق همکاری در مجلس در حال بررسی است و ممکن است زمینهساز انزوای بیشتر ایران در نهادهای بینالمللی شود.
تلاشهای اروپا به رهبری فرانسه برای احیای مسیر دیپلماسی ادامه دارد، اما به نظر میرسد تا زمانی که تهران سیاست دوگانه «همکاری محدود - تهدید به تعلیق» را دنبال کند، چشمانداز بازگشت به وضعیت عادی در همکاریهای هستهای، دور از دسترس باقی بماند.
هرچه حرف گوش کن باشید اطلاعات شما افشا و فشار و ضربه دقیق تر خواهد شد